পাৱাৰ এডজাষ্টমেণ্টঃ

 

পাৱাৰ এডজাষ্টমেণ্টঃ

জীৱনটো যেন কেৱল এক এডজাষ্টমেণ্ট! এটাৰ পাছত এটাকৈ,,, পৌণঃপুনিক ৰূপত।

মোৰ চকুদুটাই কিছুদিন ধৰি বৰ দিগদাৰি দি আছে। পঢ়িবলৈ চশমাযোৰ এডজাষ্ট কৰি আনো যদি লেপটপৰ স্ক্ৰীণখন চাবলৈ অসুবিধা হয়। লেপটপৰ লগত এডজাষ্ট কৰিলে কাগজৰ লেখা পঢ়িবলৈ অসুবিধা হয়। চশমা আঁতৰাই থৈ খালীচকুৰে এই দুয়োটা কাম মোটামোটি ভালেই কৰিব পাৰোঁ কিন্তু তেনেকৈ ৰাতি গাড়ী চলাবলৈ অসুবিধা হয়। সমূখৰ গাড়ীৰ লাইটবোৰ সাতবছৰীয়া ল’ৰা-ছোৱালীয়ে অঁকা বেলিটোৰ দৰে লাগে - লাইটৰ চাৰিওফালে যেন ৰশ্মিবোৰৰ দূৰ দূৰলৈ বিকিৰণ ঘটিছে! মাইনাছ পাৱাৰৰ আগতে লোৱা চশমাযোৰ পিন্ধি ল’লে কিন্তু বিকিৰণ স্থিৰ হৈ পৰে, গাড়ী চলাবলৈ সুবিধা হয়, দূৰৰ চাইনবৰ্ডবোৰো পঢ়িব পাৰোঁ! এতিয়া না ভালদৰে পঢ়িব পাৰিছো, না গাড়ীৰ লাইটৰ বিকিৰণ বন্ধ হৈছে! ডাক্তৰৰ মতে এডজাষ্ট হোৱা নাই।

চশমাৰ প্ৰতি মোৰ দৰ্বলতা বহুদিনৰে। ক্লাছ এইটতে মই চশমা লোৱাৰ চেষ্টা এটা দি চাইছিলো, সফল নহ’লো। এদিন সুবিধাজনক পৰিৱেশ এটাত মা-ৰ আগত কৈছিলো, - “মা, মোৰ চকুদুটাৰে জলক-তবক দেখা হৈছো। ইপিনে এতিয়া মেট্ৰিকৰ পৰীক্ষাৰ বাবেও বেছিকৈ পঢ়াৰ দিন চমু চাপি আহিছে। চশমা এযোৰ লৈ দিবি নেকি!” মা-য়ে মূহূৰ্ততে “ৰূট-কজ- এনেলাইচিছ” কৰি পেলালে। “লাটুক চশমা লোৱা দেখিলি?” আমাতকৈ দুখাপ ওপৰ ক্লাছত পঢ়া আমাৰ ঘৰৰ ওচৰৰে লাটুদাই ষ্টীল ফ্ৰেমৰ চশমা লৈছে! তেওঁ ওখপাখ দেখনীয়াৰ যুৱক! চশমাযোৰে তেওঁৰ মুখখন তুলি ধৰি হিৰ’ হিৰ’ চেহেৰা এটা আনি দিছে। গতিকে মোৰ অৱচেতন মনত হয়তো…! “দেউতাৰে লকুলা এটা আনি দিব, পূৱা গধূলি চকুত দিয়া কৰ, ঠিক হৈ যাব।” কথাটো আৰু আগ নাবাঢ়িল, দুনাই আলোচনাও নহ’ল।

ঘৰৰ পৰা দূৰত থাকি পঢ়ি থাকোঁতে এদিন মাদ্ৰাজৰ “চেইদাপেট” নামৰ মেট্ৰ ৰে’লৰ ষ্টেচন এটাৰ পৰা ওলাই আহোঁতে দেখিলোঁ বাটৰ কাষতে পোহাৰী এজনে ধুনীয়া ধুনীয়া চশমা বেচিছে! মোৰ খোজ ৰৈ গ’ল। দামো মোৰ সাধ্যৰ ভিতৰতে। বেছি কথা চিন্তা কৰি নাথাকি জিৰ’ পাৱাৰৰ শকত ফ্ৰেমৰ এযোৰ লৈয়েই পেলালোঁ। এতিয়াও মনত আছে, চশমা যোৰ পিন্ধিয়েই মোৰ গা-টো শিৰশিৰাই গৈছিল। চশমা পিন্ধি দেউতাই গহীন হৈ বাতৰি কাগজ পঢ়ি থকা মুখখনৰ ছবি মনলৈ আহিছিল। কটন কলেজত দেখা দিলীপ কুমাৰ বৰুৱা ছাৰৰ চশমা পিন্ধিথকা শুৱনি মুখখনলৈ মনত পৰিছিল। শকত ফ্ৰেমৰ চশমা পিন্ধি চিনেমাৰ কেমেৰা জুমি থকা ড° ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়াৰ মুখখনলৈ মনত পৰিছিল! চশমাযোৰ পিন্ধি মোৰ খোজ কাটল, কথা-বতৰা কোৱাৰ ভংগীয়েই সলনি হৈ গ’ল। সেই সময়তে আলোচনী এখনত প্ৰকাশ কৰিবলৈ সেই চশমাযোৰ পিন্ধি তোলা ফটো এখন মোৰ লগত এতিয়াও আছে। এদিন কিবা স্বৰূপত চশমাযোৰ হেৰাল। হয়তো মৌলিক প্ৰয়োজন নহয় বাবে আকৌ লোৱাও নহ’ল। এডজাষ্ট হৈ গ’ল।

এয়াৰপৰ্টৰ চাকৰি পাই এলাহাবাদত প্ৰশিক্ষণ লৈ আছো। মাহে মাহে দেউতাৰ “মানি অৰ্ডাৰ”-লৈ অপেক্ষা কৰা দিনৰ অন্ত পৰিছে। তেনেকুৱাতে মই আৱিষ্কাৰ কৰিলোঁ, মোৰ চকুদুটা মাজে মাজে মোহাৰি থাকিবলৈ ভাল লাগে! অৱচেতন মনৰ সুপ্ত আশা জাগ্ৰত হৈ উঠিল। নিজৰ ভৰিত নিজে থিয় হৈ উদয় হোৱা আশা, কোনে ৰূদ্ধ কৰিব পাৰে তাৰ দুৰ্বাৰ গতি! ডাক্তৰজনে ক’লে, - “পাৱাৰটোতো ঠিকেই আছে, দুয়োটা চকুতে নামমাত্ৰ পাৱাৰ দি এযোৰ লিখি দিছো, লওক।” মুখলৈ মিচমিচিয়া হাঁহি এটা নিজে নিজেই আহি থাকিল, মনটো ৰঞ্জিত-ৰঞ্জিত লাগিল।

বছৰ বাগৰিল। এদিন মোৰ ভনী মাজনীয়ে সুধিলে, - “বজাৰত কাৰ্বনৰ ফ্ৰেম আহিছে, একেবাৰে পাতল, ওজন নায়েই বুলিব পাৰি, নাভাগেও, মোৰ চশমাযোৰ সঁলাও নেকি?” মই বোলো, - “অলবৎ, ব’ল, মইও সলাও!” কাৰ্বন ফ্ৰেমটো কিন্তু সঁচাকৈয়ে ভাল আছিল। লঘু, মিহি, পৰিলেও নাভাগে।

প্ৰায় পোন্ধৰ বছৰমানৰ পিছত এদিন ডাক্তৰ এজনে ক’লে, -“আপোনাৰ বাঁও চকুটোত অলপ পাৱাৰ বাঢ়িছে। ওচৰত দেখাটো কিন্তু পাৰ্ফেক্ট আছে, মাছ খায় ন?” মই কিন্তু পাৱাৰ নসলালোঁ, নিজে নিজেই এডজাষ্ট হৈ থাকিল।

ভূপেনদাইও চশমা পিন্ধিছিল। গোৱা এয়াৰপৰ্টৰ ভি-আই-পি লাউঞ্জত বহি ভূপেন হাজৰিকাই মোক ক’লে, - “বুইছা, মই এমাহতে ছযোৰ চশমা হেৰুৱাৰো ৰেকৰ্ড আছে, কি বুলি ভাবিছা?” কল্পনা লাজমীয়ে মুখতে ধৰিলে, - “সেইটো কি গৌৰৱ কৰিব লগা কথা? মোষ্ট কেয়াৰলেচ মানুহৰ লক্ষণ!!”

মই অৱশ্যে ভূপেনদাৰ দৰে জীৱনত বহু চশমা হেৰুৱাই পোৱা নাই। মোৰ বন্ধু হৰিলাল শৰ্মাই হেনো একে পাৱাৰৰ একেলগে তিনিযোৰ চশমা বনায়। এযোৰ হেৰালে আনযোৰ। আনযোৰ হেৰালে ভিতৰত থোৱাযোৰ! গোৱা এয়াৰপৰ্টৰ পিছত মই দিল্লী এয়াৰপৰ্টত কাম কৰিছিলোঁ। দিল্লীত আহি দেখিলোঁ, মানুহবোৰ চৌখিন। জোতা, কাপোৰ, টাইৰ ৰঙ আনকি চশমাৰ ফ্ৰেমৰ ৰঙ পৰ্যন্ত মিলাই পিন্ধা উৰা কৰে। এদিন ডিউটিৰ মাজতে এজন বন্ধু আহি ক’লে, - “তোমাক দেখিলে, সত্তৰৰ দশকৰ পুৰণি হিন্দী চিনেমাৰ হিৰো যেন লাগে!” কাণ শাঁত পৰি যোৱা কথা। আচৰিত হৈ সুধিলোঁ, - “কি ক’লা, আকৌ এবাৰ কোৱাচোন।” এইবাৰ সি ব্যাখ্যা কৰিলে, - “পুৰণি চিনেমা এখনত আমোল পালেকাৰে পিন্ধাৰ দৰে আপোনাৰ চশমাযোৰ!”

আকৌ বছৰ বাগৰিল। আইনাৰ ঠাইত প্লাষ্টিক আহিল। পৰিলে নাভাগে। তাৰো বহুবিধ প্ৰকাৰ। সূৰ্যৰ ৰশ্মিৰ লগত অহা ভয়ংকৰ ৰশ্মিক বাধা দিব পৰা ক্ষমতা থকা, বিদেশত নিৰ্মান হৈ অহা, সমূখৰ লাইটৰ বিকিৰণ নাইকিয়া কৰি দিয়াৰ ক্ষমতা থকা, ৰাতি চাফা আৰু দিনত ক’লা হৈ থাকি অহৰহ চকুদুটাক সুৰক্ষা দি থাকিব পৰা আদি হৰেক ৰকমৰ!!

কেৰালাৰ বিমানকোঠ এৰি আহমেদাবাদলৈ আহিবৰ সময়ত ল’ৰাহঁতো প্ৰায় বুজন হৈ উঠিছে। মাকৰ লগ লাগি সিহঁতেই প্ৰস্তাৱ কৰিলে, - “পাপা, আগৰ কথা বেলেগ, সেই পুৰণি ষ্টাইলৰ চশমাবোৰ এৰা আৰু। এতিয়া তুমি বেছি মানুহ লগ কৰি থাকিব লাগিব, তোমাৰ পাৰ্চনেলিটিৰ লগত খাপখোৱা ভাল চশমা এজাৰ লোৱা।” ডাক্তৰে ক’লে, - “মাছ বেছিকৈ খালেই চিৰ জীৱন চকুৰ ৰশ্মি একে হৈ নাথাকে নহয়, বয়সৰ প্ৰতিও অলপ লক্ষ্য ৰাখিব লাগে!! মই ওচৰৰ আৰু দূৰৰ দুটোয়া বস্তু ফটফটীয়াকৈ দেখিব পৰা পাৱাৰ লিখি দিছো, প্ৰগেছিভ গ্লাছ! ওপৰৰ ভাগ দূৰৰ বাবে, তলৰ ভাগ ওচৰৰ বাবে, এবাৰ লৈ চাওক!” সামান্য নীলাভ আভাৰ, মোক সকলো ধৰণৰ ভয়ানক ৰশ্মি, তীব্ৰ পোহৰ আৰু মহাকাশত ওপঙি থকা সকলো পদাৰ্থৰ পৰা চকুহালক অনবৰতে সুৰক্ষা দি থাকিব পৰা দামী চশমা। দাম দহ হাজাৰতকৈও অধিক।

প্ৰগ্ৰেছিভ চশমা চকুত লগায়েই দেখিলো, মোৰ মোবাইলটো এফাল হাউলি গৈছে। ঘৰৰ খটখটীকৈইটাৰ এফালে দ দ গাঁত! পঢ়িবৰ সময়ত চশমাযোৰ নাকৰ একেবাৰে ওপৰলৈ টানি ধৰিব লাগে! পিন্ধি ল’লে খুলি আনিবৰ বাবে হাতটো নিজে নিজেই চশমাযোৰলৈ গৈ থাকে! ভণী মাজনীয়ে ক’লে, - “পিন্ধি থাক, এডজাষ্ট হৈ যাব। একেৰাহে পিন্ধি থাকলে চকুৰ মণিদুটাইও ধূন-পেচ অহংকাৰ এৰি চশমাৰ পাৱাৰৰ লগত মিলি যাবলৈ শিকে!” পত্নীয়ে কয়, - “মোৰ দেখোন ইমান সোনকালে এডজাষ্ট হৈ গৈছে, তোমাৰ ক্ষেত্ৰতহে …!!”

নাই হোৱা, মোৰ ক্ষেত্ৰত নাই হোৱা এডজাষ্ট! পাৱাৰ সলাইছো, ফ্ৰেম সলাইছো, ডাক্তৰ সলাইছো, দোকাণ সলাইছো, কিন্তু চকুদুটাৰ লগত এডজাষ্ট কৰিব পৰা চশমা এযোৰ এতিয়াও পোৱা নাই!

ল’ৰালিলৈ মনত পৰিছে। বগাই বৰদেউতা সন্ধ্যা আমাৰ ঘৰলৈ আহি মুঢ়া এটাত বহি মেজৰ পৰা বাতৰি কাগজ এখন টান মাৰি হাতত লৈয়েই আমাক নিৰ্দেশ দিয়ে, - “দেউতাৰৰ চশমাযোৰ আনচোন! না পাৱাৰৰ কথা থাকে, না চাইজৰ কথা। হৈ যায় হাণ্ড্ৰেড পাৰ্চেণ্ট এডজাষ্ট! মা- সৰু থাকোঁতেই ককা ঢুকাইছিল। সেই মা ডাঙৰ হৈ আমাৰ মা হোৱালৈকে ককাই ব্যৱহাৰ কৰা কোনো সামগ্ৰীৰ চিন নাথাকিল। কেৱল থাকি গ’ল ককাৰ চশমাযোৰ। সেইযোৰ আইতাই ট্ৰাংক এটাত ভৰাই আটোমটোকাৰীকৈ থৈ দিয়ে। ঘৰত যেতিয়া তাঁত-বাতি কৰা হয়, সেইদিনা আইতাই সেইযোৰ উলিয়াই আনে। কেইবাদিনো পিৰালিৰ ছাঁত বহি টোলোঠাত পকাই থোৱা সূতাবোৰত সেই চশমাযোৰ পিন্ধি আইতাই ব তোলে। তাৰপিছত আকৌ সেইযোৰ চাফচিকুণ কৰি সুমুৱাই থৈ দিয়ে, পিছৰবাৰ তাঁত-বাতি কৰা দিনটোলৈ। না এদিনলৈ শুনিছিলো আইতাৰ পাৱাৰ এডজাষ্ট হোৱা নাই নতুবা আইতাৰ মূৰ বিষাইছে! ক’ত আছিল এডজাষ্টমেণ্ট?

বন্ধু জগদীশ বৈশ্যই কোৱা কথাটো আৰু এখোপ ওপৰৰ। তেওঁ শৈশৱ কটোৱা চুবুৰীটোত চশমা মাথো এযোৰেই আছিল। যেতিয়াই যাৰ ঘৰতে তাঁতৰ কাম চলে, ব-তুলিবলৈ সেইযোৰ চশমাকে অনা হয়। সমিলমিলেৰে বয়সীয়া আইসকলে চশমাযোৰ ব্যৱহাৰ কৰে। এটা ঠেং নোহোৱা হোৱাৰ পাছত, সৰু জৰী এডাল বান্ধি সেইডালকে কাণত লগাই লৈ বহুদিন কাম চলোৱা হৈছিল। নিজে নিজে হৈ গৈছিল এডজাষ্টমেণ্ট!

ক’লি লাগিল মোৰ ক্ষেত্ৰতহে, ক’ত আছে মোৰ এডজাষ্টমেণ্ট?

ড° শইকীয়া ছাৰৰ সান্নিধ্য – এক বিৰল অনুভৱ

 

ড° শইকীয়া ছাৰৰ সান্নিধ্য – এক বিৰল অনুভৱ

ড° ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়া ছাৰ জীয়াই থকাহেঁতেন আজি  ৯১ বছৰ হ’লহেঁতেন। কুৰী বছৰৰ আগতেই তেখেত অকালতে আমাৰ মাজৰ পৰা গুছি গ’ল। যোৱা কুৰী বছৰত এনেকুৱা সময় অনেকবাৰ আহিছে যেতিয়াই তেখেতৰ অভাৱ অসমে গভীৰভাৱে অনুভৱ কৰিছে। ব্যক্তিগত পৰ্যায়ত তেখেতৰ অভাৱ মই বৰ সঘনাই আৰু গভীৰভাৱে অনুভৱ কৰো।

ড° ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়া ছাৰ মোৰ জীৱনত প্ৰৱলভাৱে প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰা, অৰ্থাৎ যিকেইজন মানুহৰ সান্নিধ্যৰ অবিহনে মই আজিৰ মই নহ’লোহেঁতেন বুলি দৃঢ়ভাবে বিশ্বাস কৰো, সেই পাঁচজন মানুহৰ মাজত এজন। মোৰ এজন ঘনিষ্ঠ বন্ধুৰ মতে শইকীয়া ছাৰে আমাৰ জীৱনটোক প্ৰভাৱ পেলোৱা বুলি কোৱাৰ সলনি গঢ় দিলে বুলি কোৱাটোহে বেছি শুদ্ধ। কথাষাৰ মইও বিশ্বাস কৰো।

আমাৰ কৈশোৰ অৱস্থাত আমাক প্ৰৱলভাৱে আকৰ্ষিত কৰা এখন আলোচনী আছিল ‘সঁফুৰা’। আলোচনীখনে অকল যে জ্ঞানবৰ্ধক হিচাপেহে ব্যৱহাৰ কৰিছিলো তেনে নহয়, তাৰ পাতে পাতে বিদ্যমান আছিল শইকীয়া ছাৰৰ নিখুঁত হাতৰ পৰশ আৰু আদৰ্শ জীৱন দৰ্শনৰ নমুনা। প্ৰতিটো খণ্ডৰ সম্পাদকীয় আৰম্ভ হৈছিল এটি হৃদয়স্পৰ্শী বাক্যৰে “তোমালোক সকলোৱে আমাৰ মৰম ল’বা। ঘৰৰ ডাঙৰসকলক আমাৰ শ্ৰদ্ধা জনাবা। পঢ়িব নজনা অকণি-অকণিহঁতক মৰম জনাবা।” তেখেতৰ এই বাক্যই আমাৰ চৌপাশৰ সমস্ত পৰিৱেশটোক স্পৰ্শ কৰিব পাৰিছিল। প্ৰতিটো সম্পাদকীয়ৰ প্ৰতিটো বাক্য আৰু শব্দ আছিল সৰল আৰু ল’ৰালিৰ মনত লাগি যোৱা ধৰণৰ। প্ৰথম বাক্যটোৰ পৰা আৰম্ভ কৰি শেষলৈকে এনে লাগিছিল যেন তেখেতে মৰমেৰে কথাখিনি আমাৰ আগত কৈহে গৈছে। সঁফুৰালৈ লিখি পঠোৱা আমাৰ অপৈণত হাতৰ লেখাবোৰত সামান্য হাত ফুৰায়েই (সম্পাদনা কৰি) এটা শব্দ বা বাক্য বা ক’ৰবাত ডাড়ি কমা একোটা সলনি কৰিয়েই লেখাবোৰক একোটা নতুন ৰূপ দি দিছিল। সঁফুৰাৰ পাতত আমাৰ নিজৰ লেখাৰেই নতুন ৰূপ দেখি আমি স্তম্ভিত হৈ গৈছিলো। তেখেতে সম্পাদনা কৰা প্ৰান্তিক আৰু সেই সময়তে অনাতাঁৰ সম্প্ৰচাৰ হোৱা নাটক “শান্ত শিষ্ট হৃষ্ট পুষ্ট মহাদুষ্ট”-ত তেখেতৰ অপূৰ্ব সৃষ্টি ক্ষমতাৰ লগত পৰিচয় হৈছিল। তেখেতৰ হাতৰ স্পৰ্শ পালেই সাহিত্য আৰু শিল্প জিলিকি উঠিছিল। এনেকৈয়ে তেখেতক নেদেখাকৈয়ে তেখেত মোৰ মনত এজন আদৰ্শ ব্যক্তি হিচাপে প্ৰতিষ্ঠিত হৈ পৰিছিল।

ছাৰৰ লগত মোৰ ব্যক্তিগত সম্পৰ্ক আৰম্ভ হয় ১৯৯০ চনৰ জানুৱাৰী মাহৰপৰাহে। সেই সময়ত মই চেন্নাইত (তেতিয়াৰ মাদ্ৰাজ) শিক্ষা গ্ৰহণ কৰি আছিলো। ছাৰৰ চকু এটাৰ অস্ত্ৰোপচাৰৰ বাবে ছাৰ আৰু বাইদেউ দুয়ো মাদ্ৰাজৰ শংকৰ নেত্ৰালয়লৈ আহিছিল আৰু ১৫ দিন নেত্ৰালয়ৰ ওচৰৰ ‘গুৰু’ নামৰ হোটেলখনত আছিল। সেইকেইদিনতে ছাৰক ঘনিষ্ঠভাবে লগ পোৱাৰ মোৰ সৌভাগ্য হৈছিল। তেখেতৰ গল্পবোৰ মোৰ ইমানেই প্ৰিয় আছিল যে কেইবাটাও গল্প প্ৰায় মুখস্থই আছিল। এনে এটা গল্প আছিল – ‘ফাউণ্ডেচন’। গল্পটোৰ আধাৰত ‘সেনাপতি’ নাম দি চলচ্ছিত্ৰ এখনৰ শ্বুটিঙৰ কাম সেই সময়তে চলি আছিল। পাছলৈ মুক্তি পোৱাৰ সময়ত ছবিখনৰ নাম ‘সাৰথি’ ৰখা হৈছিল। সেই সময়তে তেখেতৰ বিষয়ে মই বহুত নতুন কথা জানিছিলো। জনপ্ৰিয় ‘বিষ্ময়’ নামৰ আলোচনীখনৰ পঢ়ূৱৈৰ প্ৰশ্ন আৰু সম্পাদকৰ উত্তৰেৰে ‘বিস্মিতি’ নামৰ এটা শিতান আছিল। প্ৰশ্নসমূহৰ বূদ্ধিদীপ্ত উত্তৰে শিতানটোক জনপ্ৰিয় কৰি তুলিছিল। সেইদিনা গম পালো প্ৰায় কুৰীবছৰ ধৰি বিস্মিতি শিতানটোৰ লগত ছাৰ জড়িত হৈ আছিল। প্ৰান্তিকৰ ‘সম্পাদকৰ কোঠালিত’ নামৰ শিতানটোও তেখেতে নিজে লিখে। উপযুক্ত মানৰ দৈনন্দিন শিতানৰ লেখনি নাপালে ছাৰেই ছদ্মনামেৰে দৈনন্দিন লিখিছিল। ছাৰৰ এটা ছদ্মনাম আছিল সত্যপ্ৰিয় পাঠক। জানুৱাৰী মাহৰ ২৮ তাৰিখে মই প্ৰীতি বাইদেউক (তেখেতক মই মাহী বুলি মাতিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিলো) অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ তিৰুপতী মন্দিৰলৈ লৈ গৈছিলো আৰু তেখেতৰ পৰাও ছাৰৰ ব্যক্তিগত বহুকথা জানিব পাৰিছিলো। যেনে,- তেখেতে যেতিয়া ক’ৰবালৈ যোৱাৰ আয়োজন কৰে নিজৰ কাপোৰ-কানি আৰু আন সামগ্ৰীসমূহ নিজে চিজিল কৰি বেগত ভৰাই লয় যাতে হাত মেলিলেই নিৰ্দিষ্ট বস্তুটোত হাত পৰে! শ্বুটিং কৰোঁতে ডিঙিত আঁৰি লোৱা হুইছেলটোৰ জৰীডালত দুটা হুইছেল গাঁঠি লোৱা থাকে যাতে সময়ৰ মূৰত খেপিয়াই থাকি সময় খৰচ কৰিব লগা নহয়, এটা ওপৰত থাকিলে আনটো তলত থাকে। তেখেতে ব্যৱহাৰ কৰা কাঠ পেঞ্চিলৰ দুয়োটা মূৰ জোঙা কৰি লয়। এটা-মূৰ-জোঙা পেঞ্চিলডাল ভুলকৈ ধৰিলে পুনৰ ওভোটা কৰিবলৈ অযথা কেইটামান মূহুৰ্ত খৰচ হয়! ইত্যাদি। ছিৰিয়াছ চিনেমাৰ দৰে লঘু ৰসৰ হিন্দী চিনেমা চাবলৈও ছাৰে ভাল পাইছিল। অমিতাভ বচ্চনৰ অভিনয় তেখেতে ভাল পাইছিল। কেতিয়াবা মন গ’লে ৰশ্মিৰ (সৰু জীয়াৰী) কোঠাত সোমাই ছাৰে হেনো হিন্দী গীতৰ তালে তালে মাজে সময়ে নাচিছিলো। ২০০০ চনৰ পিছৰ পৰা তেখেতৰ লগত ই-মেইলৰদ্বাৰা মোৰ যোগাযোগ হৈছিল। ইংৰাজী বৰ্ণ ব্যৱহাৰ কৰিয়েই তেখেতে ইমান সাৱলীলভাৱে মেইল লিখিছিল যে পঢ়ি যাওঁতে অ, আ, ই, ঈ লৈও ক’তো উজুতি খাব লগা হোৱা নাছিল। অ-ৰ বাবে a, আ-ৰ বাবে aa, ই-ৰ বাবে e আৰু ঈ-ৰ বাবে ee ব্যৱহাৰ কৰিছিল।

তেখেতৰ কথা বতৰাৰ মাজত হাস্যৰসৰ অৱতাৰণা কৰাৰ কৌশল আছিল অপূৰ্ব আৰু অতুলনীয়। হাঁহিত শ্ৰোতাৰ পেটৰ নাৰী ডাল ডাল হোৱাৰ উপক্ৰম হৈছিল। এবাৰ মই সুধিছিলো, - “মন্দিৰলৈ মাহীযে অকলে যায়, আপুনিও লগত নাযায় কিয়?” তেখেতে এটা দীঘলীয়া উত্তৰ দিছিল. – “মই বিলাতলৈ যাওঁতে এবাৰ কাইৰোত আমাক মছজিদ এটা দেখুৱাবলৈ লৈ গৈছিল। কিছুদূৰ সোমাই যোৱাৰ পিছত এনে লাগিল চৌহদটো ইমান পৰিষ্কাৰ, মই জোতাযোৰ ক’ৰবাত খুলি থৈ যাব পৰা হ’লে! অলপ আগলৈ কৈ দেখিলো জোতা-চেণ্ডেল খুলি বাকচ এটাত সুমুৱাই থৈ বাকচটোৰ ছাবিটো লগত লৈ যোৱাৰ সুন্দৰ সুবিধা কৰি থোৱা আছে। কিন্তু আমাৰ ইয়াৰ মন্দিৰত কৈ হয় কোৱাচোন? জোতা-চেণ্ডেলৰ প্ৰৱেশ নিষেধ – ফলক ওলমি আছে। খালী ভৰিৰে তোমালোক সেইয়া শ্ৰীকৃষ্ঞৰ থু-খেকাৰ বুলিয়েই ফেনেকি যাব পাৰিবা, মইতো নোৱাৰিম। সেইবাবেই এই বিভাগটো মই এওঁকে দি থৈছো।”

তেখেতৰ গল্প “গঞ্জিকা”, প্ৰান্তিকৰ দৈনন্দিন শিতানত ছদ্মনামত প্ৰকাশ হোৱা লেখাসমূহ (কল্পলোকৰ কাহিনী নামৰ পুথিত সন্নিৱিষ্ট) যিয়ে মন দি পঢ়িছে, তেখেতসকলত ছাৰৰ হাস্যৰসৰ বিষয়ে বেলেগে কোৱাৰ প্ৰয়োজন নাই।

ছাৰৰ সৌজন্যতাৰ সীমা নাই। ১৯৯৮ চনৰ কথা। তেখেত চিকিৎসাৰ বাবে আমেৰিকাত আছিলগৈ। মই তেখেতৰ স্বাস্থ্যৰ খবৰ ল’বলৈ এদিন আমেৰিকালৈ ফোন লগালো। সেইসময়ত বিদেশলৈ ফোন কৰাৰ খৰচ যথেষ্ট বেছি আছিল। সীমিত সময়তে ছাৰক স্বাস্থ্যৰ কথা সুধিব লাগিব। ফোনত ছাৰক পোৱাৰ লগে লগে ছাৰেহে মোৰ খবল ল’বলৈ আৰম্ভ কৰিলে। শেষত তেখেতৰ কথা সুধিবলৈ আৰম্ভ কৰাৰ সময়তেই মোৰ সময় উকলি যাবৰ হ’ল। একেদিনাই তেখেতলৈ খবৰ বিচাৰি চিঠি লিখাৰ কথা মনত আছে। বিদেশত থাকোঁতে তেখেতে মোৰ দীঘলীয়া চিঠিৰ বাবে আগ্ৰহেৰে অপেক্ষা কৰোঁ বুলি এবাৰ মোলৈ লিখিছিল। এদিন ছাৰক ক’লো – আপুনি নাটক কেনেকৈ পৰিচালনা কৰে মোৰ চাবৰ মন যায়। ছাৰে এদিন পাঠশালালৈ মাতি পঠিয়ালে। নাটকখন আছিল তেখেতৰ উপন্যাস ‘ৰম্যভূমি’-ৰ নাট্যৰূপ। গোটেই দিনটো ছাৰৰ লগত আৱাহন থিয়েটাৰৰ চৌহদত কটোৱা সেইদিনটোৰ স্মৃতি মোৰ বৰ আপোন।

লণ্ডনত থাকোতে লেখা তেখেতৰ ‘ধন্যবাদ’ নামৰ গল্পটো বিচাৰি পোৱা নাছিল। সেই গল্পটো বিচাৰি বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পুথিভঁড়ালত মই আন এটা গল্প উদ্ধাৰ কৰিছিলে। ‘দেৱদূত’ নামৰ গল্পটো তেখেতৰ ‘সান্ধ্যভ্ৰমণ’ নামৰ সংকলনখনত সন্নিৱিষ্ট হৈছিল। গল্পটোৰ শেষত সংগ্ৰহকাৰী হিচাপে থকা মোৰ নামটো ছাৰে কাটিবলৈ নিদিলে। কটন কলেজৰ অধ্যাপক ড° ৰামচৰণ ঠাকুৰীয়া ছাৰৰ ঘৰত ‘ধন্যবাদ’ নামৰ গল্পটোও মই এদিন বিচাৰি উলিয়াইছিলো।

ছাৰৰ লগত যেতিয়াই মন খুলি কথা পাতিছিলো তেতিয়াই মোৰ মনটো ছাৰৰ ব্যক্তিত্ব আৰু কথাই দৰৱৰ দৰে ক্ৰিয়া কৰিছিল, তাৰপিছত বহুদিনলৈ মনটো তৃপ্তি আৰু প্ৰেৰণাৰে ভৰি আছিল। এনে লাগে, ছাৰ নথকা হ’লে মোৰ জীৱনটো বেলেগ হ’লহেঁতেন। ছাৰ নথকা হ’লে মোৰ মনটোও বেলেগ হ’লহেঁতেন। বেলেগহ’লহেঁতেন জীৱন সম্পৰ্কে থকা মোৰ ধ্যান-ধাৰণা আৰু বিশ্বাস। ছাৰ গুছি যোৱা ঠাইলৈ আমি সকলো এদিন যাম। তাত গৈ মই ছাৰক আকৌ লগ পাম। তেখেতৰ ব্যক্তিত্ব আৰু বহুমূখী প্ৰতিভাৰ ওচৰত নতশিৰে থিয় হ’ম। তেখেতৰ সান্নিধ্যৰে জীৱনটো আকৌ সমৃ্দ্ধ কৰিম।

বিমানবন্দৰেদি আহিব পৰা অৰ্থনৈতিক সম্ভাৱনা

 

বিমানবন্দৰেদি আহিব পৰা অৰ্থনৈতিক সম্ভাৱনা

-        উৎপল বাদল বৰুৱা

বিমান সেৱাৰ যোগান ধৰা এয়াৰলাইনসমূহে বছৰটোত দুবাৰকৈ যাত্ৰা-সেৱাৰ পৰিকল্পনা কৰিব লগা হয়। ঋতুৰ পৰিৱৰ্তন, সূৰ্য উঠা-নমাৰ সময়, বতাহৰ গতি, বতৰৰ ৰূপ আৰু ঋতু-নিৰ্ভৰ প্ৰয়োজনীয়তা আদি নানান কাৰকৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত প্ৰস্তুত কৰা এই পৰিকল্পনা দুটাৰ পোছাকী নাম – “ছামাৰ ছিদিউল” (Summer Schedule) আৰু “উইণ্টাৰ ছিদিউল” (Winter Schedule)। ইয়াৰ ম্যাদ ছমাহ। দেশীয় বিমান পৰিবহনৰ ক্ষেত্ৰত এই পৰিকল্পনা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে দেশীয় নিয়ন্ত্ৰক “নাগৰ বিমান মহানিদেশক” বা ডাইৰেক্টৰ জেনেৰেল অৱ চিভিল এভিয়েচনে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমান সেৱাৰ ক্ষেত্ৰত এই ছমহীয়া পৰিকল্পনা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে আয়াটাই (IATA – International Air Transport Association)। এই ছমহীয়া পৰিকল্পনাৰ সিন্ধান্ত লোৱা মিটিঙখন (Slot Conference) বৰ আমোদজনক। দিনটোৰ সুবিধাজনক সময়খিনিত বিমান সেৱাৰ সুযোগ সকলো এয়াৰলাইনকে লাগে! আগৰ ছমাহত তেওঁলোকৰ ভাগত পৰা সময়খিনি সঁচাকৈয়ে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰিছিলনে, কিমান সময় পলমকৈ বিমান চলিছিল, কেইবাৰ কেনচেল কৰিছিল, যাত্ৰীৰ সংখ্যা কিমান আছিল আদি অসংখ্য কাৰণ, জল্পনা-কল্পনা আৰু তৰ্ক বিতৰ্কৰ অন্তত কোনোবা এয়াৰলাইনে আশা কৰি থকা সময়খিনি পায়, কোনোবাই নাপায়। বিমানকোঠসমূহে বিচাৰে, এটা নিৰ্দিষ্ট সময়তে বেছি বিমান আহি বিমানকোঠটোত ভীৰ কৰাৰ সলনি দিনটোৰ চৌৱিশ ঘণ্টাতেই বিমানৰ চাল-চলন চলি থাকক! তাৰোপৰি এটা ৰানৱে’-ত এঘণ্টাত কেইখন বিমানৰ অৱতৰণ কৰাব পাৰি আৰু এটা টাৰ্মিনেল ভৱনত এঘণ্টাত কিমান যাত্ৰীয়ে অহা-যোৱা কৰিব পাৰে তাৰ এক সীমা আছে। বিমানকোঠে ভাবে, বিমান আৰু যাত্ৰীৰ সংখ্যা এই সীমাৰ ভিতৰত থাকক যাতে সুচাৰুৰূপে দুয়োটাই নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা যায়। এয়াৰলাইনে ভাবে এইটা বিমানকোঠৰ পৰা এই সময়তে আটাইতকৈ বেছি যাত্ৰীয়ে যাত্ৰা কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে, গতিকে তেওঁলোকৰ ভাগত এইখিনি সময়েই পৰা উচিত। ইত্যাদি, ইত্যাদি।

অহা মে’ মাহৰ পৰা এইবছৰৰ “ছামাৰ ছিদিউল” আৰম্ভ হ’ব। গুৱাহাটী বিমানকোঠৰ বাবে কিছু ভাল খবৰো আছে আৰু কিছু সীমাবদ্ধতাও আছে।

আমাৰ এয়াৰপৰ্টৰ পৰা ছিংগাপুৰলৈ পোনপটীয়া বিমান সেৱা যোৱা ছমাহ ধৰি চলি আছে। এই কথাটো বহু মানুহে নাজানে যেন লাগে। ফলত গুৱাহাটী-ছিংগাপুৰ পথটোত আমাৰ বিমানকোঠৰ পৰা যোৱা যাত্ৰীৰ সংখ্যা তেনেই নগণ্য। উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ বাসিন্দাসকলে পূৱৰ দেশলৈ যাবৰ বাবে প্ৰথমে পশ্চিমলৈ উৰা মাৰি আকৌ পূৱলৈ যাত্ৰা কৰিব লগা হয়। তাৰবাবে পইচা আৰু সময় দুয়োটাই বেছি খৰচ হয়। আচলতে ভুৱনেশ্বৰ, কলকাতা, গয়া, বাৰাণসী, পাটনা আদিৰ পৰাও পূবৰ দেশলৈ যাব খোজা যাত্ৰীসকল গুৱাহাটীলৈ আহিহে বিদেশ যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিব লাগিছিল। কিন্তু নানান কথাত কামটো এতিয়াও হোৱা নাই। ব্যৱহাৰিক দিশৰ পৰাই ভৱিষ়়্যতে এদিন এনে হ’বই বুলি আশা কৰিব পাৰি। যোৱা ছমাহে ভূটানৰ “দ্ৰুক এয়াৰ” নামৰ এয়াৰলাইনে গুৱাহাটীৰ পৰা ছিংগাপুৰলৈ সপ্তাহত এদিন পোনপটীয়া বিমান সেৱা আগবঢ়াই আহিছে। বেছি যাত্ৰী পাবলৈ সমৰ্থ হোৱা নাই যদিও অহা “ছামাৰ ছিদিউল”-ত তেওঁলোকে সপ্তাহত দুদিনকৈ ছিংগাপুৰলৈ আৰু দুদিন ছিংগাপুৰৰ পৰা গুৱাহাটীলৈ বিমান সেৱাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে। এই সেৱা গ্ৰহণ কৰিলে উত্তৰপূৰ্বাঞ্চলবাসীয়ে কম সময় আৰু কম খৰচত ছিংগাপুৰলৈ অহা-যোৱা কৰিব পাৰিব। আমাৰ গুৱাহাটীৰ পৰা ভূটানৰ পাৰ’ বিমানকোঠলৈ মুঠতে সপ্তাহত চাৰিখনকৈ বিমান চলিব। দুখন দ্ৰুক এয়াৰ আৰু দুখন ভূটান এয়াৰলাইনৰ বিমান।

আগন্তুক ছমাহত গুৱাহাটী বিমানকোঠৰ পৰা ত্ৰিশখনতকৈয়োা অধিক ঠাইৰ লগত বিমান সেৱাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে। দেশীয় গন্তব্যস্থানসমূহ হৈছে – দিল্লী, মুম্বাই, কলকাতা, চেন্নাই, বাংগালোৰ. হায়দৰাবাদ, আহমেদাবাদ, জয়পুৰ, লক্ষ্ণৌ, ভুৱনেশ্বৰ, পাটনা, চণ্ডীগড়, কোচিন, গোৱা,  কইম্বাটোৰ, বাগডোগ্ৰা, দেৰাদুণ, যোধপুৰ, পুণা, ৰাঁচী, ডিব্ৰুগড়, তেজপুৰ, আগৰতলা, ইম্ফল, শিলচৰ, ৰূপশ্ৰী, ডিমাপুৰ, আইজল, তেজু, যোৰহাট, বৰাপানী আৰু ইটানগৰ। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সেৱা – ভুটানৰ পাৰ’ আৰু ছিংগাপুৰ।

এতিয়া গড়ে দৈনিক ১৫০০০ যাত্ৰী গুৱাহাটী বিমানকোঠেদি যাত্ৰা কৰে। ই দেশৰ দশম ব্যস্ততম বিমানকোঠ। উত্তৰপূৰ্বাঞ্চলৰ প্ৰাকৃতিক অৱস্থিতিৰ বাবেই বিমানকোঠটোৰ গুৰুত্ব অপৰিসীম আৰু বিকাশৰ সম্ভাৱনা অপাৰ। ১৯৯৮ চনতে নিৰ্মান কৰা টাৰ্মিনেল ভৱনটোৱে যিমান সংখ্যাৰ যাত্ৰীৰ ভাৰ বহন কৰিব পাৰে এতিয়া তাতকৈ প্ৰায় তিনিগুণ অধিক যাত্ৰীৰ ভাৰ ব’ব লগা হৈছে। নতুনকৈ নিৰ্মান হৈ থকা আটকধুনীয়া টাৰ্মিনেল ভৱনটো প্ৰস্তুত হৈ উঠিবলৈ আৰু অন্তত এবছৰ সময় লাগিব। সেয়ে, শ্লট কনফাৰেঞ্চ মিটিঙত গুৱাহাটী বিমানকোঠেও চিঞঁৰ-বাখৰ কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে – এঘণ্টাত আঠখনতকৈ বেছি বিমানৰ প্ৰস্তাৱ নিদিয়ে যেন!

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অসামৰিক বিমান পৰিবহন সংস্থাৰ (International Civil Aviation Organization) মতে এটা বিমানকোঠ একোটা অঞ্চলৰ অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিৰ বাটকটীয়া। তেওঁলোকে গৱেষণা কৰি পাইছে যে বিমান পৰিবহন বিভাগত ১০০ ডলাৰ খৰচ কৰিলে সেই অঞ্চলত ৩২৫ ডলাৰৰ অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিৰ সূচনা হয়। সেইদৰে বিমান পৰিবহন বিভাগত ১০০-টা নতুন পদৰ প্ৰয়োজন হোৱা কথাটোৱে সেই অঞ্চলত ৬১০টা নতুন চাকৰিৰ সৃষ্টি হোৱাটো বুজায়।

আমাৰ গুৱাহাটীৰ লোকপ্ৰিয় গোপীনাথ বৰদলৈ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানকোঠটোৱে আনিব পৰা অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিৰ সম্ভাৱনা প্ৰচুৰ। অনাগত সময়ত উত্তৰপূৰ্বাঞ্চলত পৰ্যটন উদ্যোগে থন ধৰি উঠাৰ প্ৰচুৰ সম্ভাৱনা আছে। ইয়াৰ বাবেও আমাৰ উত্তৰপূৰ্বাঞ্চলত এটা নিৰ্ভৰযোগ্য বিমান পৰিবহন সেৱা লাগে। গুৱাহাটী বিমানকোঠৰ চৌপাশে অন্ততঃ ১৫ টা এৰোদ্ৰম বা এৰ’ষ্ট্ৰিপ আছে। এই অঞ্চলত সূৰ্যৰ পোহৰ দেশৰ আন ঠাইতকৈ আগতেই পৰে। জহকালি ৰাতিপুৱা ৪ বজাতেই এই অঞ্চলত বিমান পৰিবহন (ভি-এফ্-আৰ ফ্লাইট) আৰম্ভ কৰিব পাৰি। দিনৰ দহ বজাৰ আগতেই যদি উত্তৰপূৰ্বাঞ্চলৰ এই ঠাইবোৰৰ পৰা যাত্ৰীক গুৱাহাটী বিমানকোঠলৈ আনিব পৰা যায় আৰু তাৰ পিছতেই যদি দেশৰ প্ৰধান প্ৰধান চহৰ কেইখন গুৱাহাটীৰ পৰা সংযোগ কৰিব পৰা বিমান সেৱা থাকে তেতিয়াহ’লে এই অঞ্চলৰ ভিতৰুৱা ঠাইৰ বাসিন্দা এজনেও ২৪ ঘণ্টাৰ ভিতৰতে দেশৰ যিকোনো এখন চহৰ স্পৰ্শ কৰি ঘুৰি আহিব পাৰিব। এনেকৈয়ে গুৱাহাটী বিমানকোঠে দেশীয় বিমান পৰিবহনৰ ক্ষেত্ৰত “ডমেষ্টিক হাব”-ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে। ঠিক তেনেকৈ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমান সেৱাৰ বাবে দেশৰ পূৱ প্ৰান্তত বাস কৰা বাসিন্দাই গুৱাহাটিলৈ আহি পূৱৰ দেশসমূহলৈ যাবলৈ বিমানত উঠাৰ প্ৰচুৰ সম্ভাৱনা আছে। গুৱাহাটী যদি এটা “ইণ্টাৰনেচনেল হাব” হয়, খৰচ আৰু সময় – এই দুয়োটা দিশৰ পৰাই যাত্ৰীসকল উপকৃত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।

বিভিন্ন জাতৰ চাউল, চাহপাত, ফল, ফুল আদিৰে উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চল সমৃদ্ধ। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা ভোট জলকীয়া, আনাৰস, আদা আদিয়ে পৃথিৱীৰ অনেক ঠাইতে আদৰ পাবলৈ সক্ষম হৈছে। কৃষকে এটকা-দুটকা দৰত বেছিব নোৱাৰা শাক পাচলি, নতুবা শিক্ষিত ডেকাচামে নতুনকৈ কৰিবলৈ লোৱা অৰ্গেনিক শাক পাচলি যদি ইয়াৰ পৰা দেশৰ আন ঠাই আৰু বিদেশলৈ ৰপ্তানি কৰিব পৰা হয়, তেনেহলে তৃণমূল পৰ্যায়ত অৰ্থনৈতিক প্ৰগতি হোৱাৰ প্ৰচুৰ সম্ভাৱনা আছে। এনেকৈয়ে বিমানকোঠ এটাই অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিৰ সূচনা কৰিব পাৰে।

২০২৪ চনৰ মাজভাগত বিমানকোঠৰ নতুন টাৰ্মিনেল ভৱনটো আৰম্ভ হোৱাৰ লগে লগেই বিমানকোঠটোৰ বাবে প্ৰয়োজন হোৱা আন্তঃগাঠনি উপলব্ধ হ’ব। বিমানকোঠ, ৰাজ্য চৰকাৰ আৰু ৰাইজে একেলগে মিলি কাম কৰিলে গুৱাহাটী বিমানকোঠে নিশ্চয় ৰাজ্যখন আৰু উত্তৰপূৰ্বাঞ্চললৈ অৰ্থনৈতিক প্ৰগতি কঢ়িয়াই আনিব পাৰিব।

তৌফিকদাৰ সান্নিধ্য

 

মই চেন্নাইত (তেতিয়াৰ মাদ্ৰাজ) ছাত্ৰ হৈ থকা দিনৰ কথা। কেন্দ্ৰত তেতিয়া বিশ্বনাথ প্ৰতাপ সিঙৰ চৰকাৰ। সেই সময়তে এদিন খবৰ ওলাল কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ আইন মন্ত্ৰীজন তামিলনাডুলৈ আহিব। ১৯৮৯ চন। সেই আইন মন্ত্ৰীজন আন কোনো নহয় অসমৰ সন্তান প্ৰয়াত দীনেশ গোস্বামীদেৱ। সিদ্ধান্ত হ’ল তেখেতক মাদ্ৰাজত থকা অসমীয়া লোকসকলে সম্বৰ্ধনা জনাবলৈ এটা অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰিব। মাউণ্ট ৰোডৰ কিছু নিলগত জেমেনি কলপ্লেক্স বুলি কোৱা ঠাইখনৰ ওচৰতে থকা পামগ্ৰ’ভ নামৰ হোটেলখনতে এই  সম্বৰ্ধনা জনোৱাৰ অনুষ্ঠানটো পতা হৈছিল। এই গোটেই কামটোৰ দায়িত্ব মূৰ পাতি লৈ দৌৰা-দৌৰি কৰা মানুহজন আছিল কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ ক্ষুদ্ৰ শিল্প উদ্যোগ বিভাগৰ উচ্চপদস্থ বিষয়া তৌফিক উদ্দিন আহমেদ। সেই সভাখনত কৰ্মৰত অসমীয়া লোকসকলৰ উপৰিও ছাত্ৰসকলকো উপস্থিত থাকিবলৈ খবৰ দিয়া হৈছিল।

তৌফিকদাৰ লগত সেইয়াই আছিল মোৰ প্ৰথম পৰিচয়।

সেইদিনা সভাখন আছিল মূলতঃ আনুষ্ঠানিক। তৌফিকদাই আঁত ধৰা সভাখনত সেই মহানগৰীখনত অসমীয়া লোকসকলে পোৱা কেতবোৰ অসুবিধাৰ কথাই আলোচনা কৰা হৈছিল। তাৰ ভিতৰত আজিও মোৰ মনত থকা এটা বিষয় আছিল – মাদ্ৰাজত এটা “অসম হাউচ” লাগে। ইয়াৰ অবিহনে অসমৰ পৰা চিকিৎসাৰ বাবে অহা লোকসকলে অনেক সমস্যাৰ সন্মূখীন হ’ব লগাত পৰে। সেইদিনাই গম পাইছিলো, মাদ্ৰাজত অসম আৰু অসমীয়াৰ কথা লৈ সৰৱ হৈ থকা অসমীয়া মানুহকেইজনৰ ভিতৰত তৌফিকদা আছিল অন্যতম।

অলপ সময় কথা পতাৰ পিছতে গম পালোঁ অসমীয়া আলোচনী আৰু শব্দ-শৃংখলত সততে দেখা চিনাকী নাম ‘তৌফিক-মুকুল’ তেখেতেই। মুকুল আছিল তেখেতৰ ঘৰত মতা নাম। অলপ সময়ৰ ভিতৰতে তেখেতৰ লগত মই ঘনিষ্ঠ হৈ পৰিলোঁ। তাৰোপৰি তেখেতৰ পৰিবাৰ মোৰ সহপাঠী ইফটিখাৰ আমিনৰ মাহীয়েক- আৰিফা মাহী। ফলত মাজে মাজে মই তেখেতসকলৰ ঘৰলৈ আলহী হৈ যাব পৰাৰো সুযোগ ওলাল। মই সেইখন মহানগৰীত ছাত্ৰ হৈ থকা অৱস্থাত আৰিফা মাহীৰ হাতৰ কিমান সুস্বাদু ব্যঞ্জন খালো তাৰ কোনো হিচাপ নাথাকিল।

সাহিত্য অনুৰাগী তৌফিকদা আছিল হাড়ে-হিমজুৱে অসমীয়া। বিষ্ময়, ৰহস্য আদি আলোচনীত তেখেতে মনোৰঞ্জনধৰ্মী গল্প লিখিছিল আৰু বহুবছৰ কেইবাখনো আলোচনীৰ “শব্দ শৃংখল” নামৰ শিতান এটা পৰিচালনা কৰিছিল। এবাৰ ড° ভবেন্দ্ৰনাথ শইকীয়া ছাৰ চকু চিকিৎসাৰ বাবে মাদ্ৰাজলৈ গৈছিল। খবৰটো পায়েই তেখেত গৈ শংকৰ নেত্ৰালয় ওলাইছিলগৈ আৰু পিছৰ দেওবাৰটোত তেখেতৰ ঘৰলৈ দুপৰীয়া ভাত খাবলৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল। সেই নিমন্ত্ৰণৰ ভাগ মইও পাইছিলো। অসমীয়া শব্দৰ ওপৰত থকা তেখেতৰ দখল দেখি ছাৰ অভিভূত হৈ পৰিছিল আৰু প্ৰান্তিকত লিখিবলৈ তেখেতক পৰামৰ্শ দিছিল। সেইদিনাৰ অভিজ্ঞতাৰ কথা ছাৰে তেখেতৰ আত্মজীৱনীৰ পাততো উল্লেখ কৰি গৈছে। তৌফিকদাই খুশৱন্ত সিং পঢ়ি বৰ ভাল পাইছিল। সেয়ে সুবিধা পালেই মই গৈ তেখেতৰ অফিচ ওলাইছিলোগৈ আৰু তেখেতৰ লগত দীঘলীয়াকৈ আড্ডা মাৰিছিলো। সেইসময়ত মাদ্ৰাজত বাস কৰা অসমীয়া লোকসকলৰ মাজত মাজে মাজে সাহিত্য সম্পৰ্কীয় আলোচনা চক্ৰ পতা হৈছিল। এই আলোচনাৰো গুৰি ধৰিছিল তৌফিকদাই। তেনে আলোচনা চক্ৰবোৰ ৰসাল কৰি তুলিছিল তৌফিকদাৰ কাহিনী আৰু গল্প কথাই।

তৌফিকদাৰ যিটো গুণে মোক আজিও তেখেতক মোৰ মনত নমস্য কৰি ৰাখিছে সেইটো হৈছে তেখেতৰ “পৰৰ দুখত পৰি মৰিব পৰা” গুণটো। এদিনৰ কথা, হঠাতে হিন্দু কাকতত এটা বাতৰি ওলাল। তেল কোম্পানীত চাকৰি কৰা অসমৰ এজন উচ্চ-পদস্থ বিষয়াৰ পত্নীৰ হঠাতে মাদ্ৰাজত মৃত্যু হ’ল। সেইদিনাই আবেলিলৈ তেখেতৰ সৎকাৰ হ’ব। ঘৰৰ পৰা ইমান দূৰত এনেকুৱা এটা ঘটনা ঘটিল, মানুহজনে বা এতিয়া কেনেকৈ কি কৰিছে, লগত বা কোন কোন আছে! বাতৰি কাগজৰ পৰা ঠিকনা লৈ আক-তাক সুধি সুধি অৱশেষত তৌফিকদা গৈ সেই সৎকাৰথলীত উপস্থিত হ’লগৈ। আজিৰ দিনত এইটো এটা আচৰিত হ’ব লগা কথা। এনেকুৱা উদাহৰণ অলেখ আছে। সেইসময়ত মাদ্ৰাজত শিক্ষাৰ্থী হৈ থকা অনেক লোকৰে অভিভাৱকৰ দৰে আছিল তৌফিকদা।

 

জীৱনটোক পূৰ্ণোদ্যমে উপভোগ কৰিব খোজা মানুহজনে হঠাতে এদিন অসুস্থ হৈ একাকীত্বক আকোৱালি ল’ব লগা হ’ল। লোকক সহায় কৰি ভাল পোৱা মানুহজনে আনৰ সহায় নহ’লে নচলা অৱস্থা হ’ল। তেখেতৰ পত্নী আৰিফা মাহীয়ে ঘৰখনৰ সমস্ত দায়িত্ব মূৰ পাতি লৈ তিনিওজনী ছোৱালীকে ডাঙৰ কৰিলে। এতিয়া তিনিওজনী ছোৱালীয়ে নিজৰ ভৰিত নিজে থিয় হৈ জীৱন বাটত বাট বুলিছে। ১৯৪৩ চনত যোৰহাটৰ লিচুবাৰীত জন্মগ্ৰহন কৰা তৌফিকদাৰ আৰু ঘৰলৈ উভতি যোৱা নহ’ল। মাদ্ৰাজৰ ভিৰুগামবক্কম নামৰ ঠাইত কেইবাবছৰো বাস কৰাৰ পিছত তেখেতসকলে বাংগালোৰত থাকিবলৈ লৈছিল। কুৰী বছৰৰো অধিক কাল আৰিফা মাহীয়ে নিজৰ সন্তানক প্ৰতিপাল কৰাৰ দৰে তেখেতক পৰিচৰ্যা কৰিছিল। বহুদিনৰ মূৰত লগ পালে তেখেতে অসম, অসমীয়া আৰু অসমৰ সাহিত্যৰ খবৰ সুধি অন্ত কৰিব নোৱাৰিছিল।

যোৱা ২২ জুন তাৰিখে ৭৯ বছৰ বয়সত তৌফিকদাই সকলোকে এৰি পৰলোকলৈ গমন কৰিলে। আজি ইছলাম ধৰ্ম মতে “চল্লিছা” পৰিছে। তেখেতলৈ শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জনালোঁ। 

Tribute to a sculptor of Assamese words: Toufique ud-din Ahmed

 

Tribute to a sculptor of  Assamese words (Toufique ud-din Ahmed)

Almost three decades back there was a familiar name that used to appear regularly in the newspaper and periodicals with Cross-words in Assamese language. The name appeared as Toufique-Mukul. His full name was Toufique ud-din Ahmed, a senior officer of National Small Industries Corporation who used to spend long absorbing hours playing with Assamese words and succeeded to popularize cross-word games in Assamese language.

I came to know him closely when I was studying in Chennai in the late eighties. Toufique-da, as I called him was an avid writer. He used to write short stories in many magazines. Besides his literary works, I found him as a person with full of life, wit and humor. He organized the people in the city (Chennai) who hailed from Assam and used to set up literary meets regularly. His inimitable style of delivery with lucid Assamese words made him popular amongst the community. He unconditional love for people was unparalleled. An example, one day, the Hindu carried out a news that wife of one Assamese person passed away and her cremation would be in the evening same day. Toufique-da did not know the person personally but could imagine how much hardship the family would undergo in that situation. Finally, he could not resist himself and with the little information he could collect from the newspaper, reached the graveyard in the evening to offer his help.  This is something unbelievable now-a-days. He was like a guardian to the student community from Assam studying in the city that time.

Once, Dr. Bhabendra Nath Saikia, the legendary writer of Assam went to Chennai. Toufique-da him and his wife for lunch. I vividly remember, Dr. Saikia was surprised to see his etymological command in the Assamese language and advised him to write in the Prantik.

Toufique-da survived a stroke in early nineties and went paralyzed. His wife Arifa Mahee took good care of him for almost three decades. Most of his time, he lived in Chennai and then shifted to Bangalore. His three daughters Ritu, Palki and Gargi did extremely well in their studies and established their own identities. He has breathed his last on 22^nd June this year. Hw was born in Lichubari, Jorhat in 1942. He was a true Assamese person in his thought and action.

Today, on the day of his “Challisa”, I pay my sincere tribute to him. May God shower His best blessing upon his soul.

মাটিৰ বিনাশঃ

 

মাটিৰ বিনাশঃ

অসমত, মন আৰু মগজৰ সাৰুৱা পৰিৱেশত থাকি নিয়মীয়াকৈ লিখা কাম কৰিম বুলি মনটো বান্ধি আহিছিলো। যোৱা প্ৰায় এটা বছৰ কেনেকৈ পাৰ হৈ গ’ল গমেই নাপালোঁ বুলি ক’লেও কথাষাৰ সম্পূৰ্ণ অসত্য নহ’ব। কিন্তু উভতি চালে দেখোঁ লিখাৰ ঘৰত মনি-নমনি উপস্থিতি! কেতিয়াবা পুৱাই ভাবো আজি এই কথাটো লিখিবই লাগিব।আজি নহ’লেও কালিলৈ খাটাং। মুঠতে এই সপ্তাহত লিখিমেই! সময় পাৰ হৈ গুছি যায়, বিষয়বস্তু ধূসৰ হৈ আহে। মোৰ সংকল্প সংকল্প হৈয়েই ৰৈ যায়!

আজিও তেনে হ’ব পাৰিলেহেঁতেন! কিন্তু আজিৰ বিষয়টো তেনেকৈ আঁতৰাই ৰাখিব পৰা বিষয় নহয়। মোৰ ল’ৰা দুটা আৰু সিহঁতৰ বয়সৰ হাজাৰ হাজাৰ সন্তানৰ ভৱিষ্যত আৰু তাৰপিছত আহি থকা থকা নতুন প্ৰজন্মৰ জীৱনৰ লগত সম্পৰ্ক থকা এইটো গহীন বিষয়। এই দৃষ্টিকোণৰ পৰা চাবলৈ হ’লে আচলতে মই মোৰ নিজৰ স্বাৰ্থতেই এই কথা লিখিবলৈ লৈছোঁ।

আজি বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱস – ৫ জুন। সমগ্ৰ বিশ্ব আৰু মানৱজাতি পৰিৱেশ সম্পৰ্কে দিনে দিনে অধিক সচেতন হৈ আহিছে। জলবায়ুৰ পৰিৱৰ্তন, পৃথিৱী নামৰ গোলকটোৰ ওপৰত দিনে দিনে বাঢ়ি অহা উত্তাপ, খোৱাপানীৰ সমস্যা, বন সংৰক্ষণ, বায়ু প্ৰদূষণ, কাৰ্বণ নিৰ্গমণ আদি সমস্যাৰ কথা কম বেছি পৰিমানে আজিকালি সকলোৱেই গম পায়। কিন্তু যিটো সমস্যাৰ ভয়াবহতাৰ কথা মই আজি লিখিবলৈ লৈছো, সেইটোৰ তুলনাত এইবোৰ সমস্যা নগন্য।

এটা কথা লক্ষ্য কৰিছেনে? আজিকালিৰ শাক পাছলি আৰু মাছকে ধৰি কৃষিজাত সামগ্ৰীত আগৰ সেই সোৱাদ নাই? কিয় এনে হৈছে? এটা গৱেষণাই প্ৰমান কৰি দেখুৱাইছে যে আমাৰ ককাদেউতাই এটা কমলা খালে যিমান ‘ভিটামিন-এ’ শৰীৰে গ্ৰহন কৰিছিল এতিয়া সিমান পৰিমানৰ ‘ভিটামিন-এ’-ৰ বাবে ৮টা কমলা খাব লগা হয়! (source- the times of India)।

 কিয় এনে হৈছে?

মানৱ শৰীৰ সন্দৰ্ভত দৰ্শন, বিজ্ঞান আৰু আধ্যাত্মিকতা – এই সকলোৱে এই কথা স্বীকাৰ কৰে যে আমাৰ শৰীৰটোলৈ মাটিৰ অৱদান অনস্বীকাৰ্য। “মাটিৰ মানুহ তুমি মাটিত মিলিবা…” কবিয়ে কৈছে। শৰীৰটো সৃষ্টি হোৱা পঞ্চভূতৰ এটা উপাদান মাটি! ধৰিত্ৰীৰ বুকুত বিদ্যমান সকলো জীৱৰে ওতঃপ্ৰোত সম্পৰ্ক মাটিৰ লগত। মাটিত মিলি থকা জৈৱ উপাদানসমূহক বিজ্ঞানে ‘হিউমাচ’ বুলি কয়। তাৰপৰাই ‘হিউমেন’ শব্দটোৰ সৃষ্টি হৈছে যদিও মই নাজানো।

মাটিক মাটি বুলি ক’বৰ বাবে তাত অন্ততঃ ৩ ৰ পৰা ৬ শতাংশ জৈৱিক উপাদান থাকিব লাগে। কিন্তু দেখা গৈছে ভাৰতৰ ৬২ শতাংশ মাটিত থকা এই জৈৱিক উপাদানৰ পৰিমানৰ মাত্ৰ ০.৫ শতাংশ। ইউৰোপৰ ৭৫ শতাংশ মাটিত এই জৈৱিক উপাদানৰ পৰিমান ২ শতাংশতকৈও কম। পাৰস্য আৰু উত্তৰ আফ্ৰিকাৰ ৭৩ শতাংশ মাটি খেতিবাতিৰ অনুপযোগী হৈ পৰিছে। সমগ্ৰ পৃথিৱীৰ মাটিৰ ক্ষেত্ৰত ৫২ শতাংশ মাটি খেতিবাটিৰ অনুপযোগী হৈ আহিছে। এইদৰেই যদি দিনবোৰ গৈ থাকে অহা ৩০ বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ওপৰত থকা কৃষিৰ বাবে উপযোগী ৯০ শতাংশ মাটিতেই শষ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা লোপ পাব। ২০২০ চনত পৃথিৱীত থকা ৭ বিলিয়ন জনসংখ্যা ২০৫০ চনত ৯.২ বিলিয়ন হ’বগৈ আৰু তেতিয়া পৃথিৱীৰ ওপৰত থকা মাটিয়ে মাত্ৰ ৪০ শতাংশ লোকৰ বাবেহে খাদ্য প্ৰস্তুত কৰা ক্ষমতা বহন কৰিব!

কিয় এনে হৈছে?

এচামুচ মাটিত ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ যিমান জীৱানু থাকে সিমান সংখ্যক মানুহেই নাই পৃথিৱীত। এইবোৰ কেনেকৈ আৰু কেতিয়া সৃষ্টি হৈছিল? পৃথিৱীৰ বুকুত সৃষ্টি হোৱা বিভিন্ন জীৱ, বৃক্ষ, আৰু তৰু তৃণৰ জীৱন পুনঃপৌনিক গতিত মাটিত লয় হৈ গৈ এই উপাদানৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ইয়াক ইংৰাজীত বায়ডাইভাৰচিটি (Biodiversity)বুলি কয়। কিন্তু মানৱ সৃষ্ট প্ৰদূষণে এই প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়ালৈ বিপুল পৰিৱৰ্তন আনি দিলে। প্ৰতিবছৰে প্ৰায় ২৭০০০ জীৱ পৃথিৱীৰ পৰা লুপ্ত হ’বলৈ আৰম্ভ কৰিছে। মাটিক আৱৰি ৰখা গছ-গছনি তড়িৎ গতিত নোহোৱা হৈ গৈ আছে আৰু ইয়াৰ ব্যাপক প্ৰভাৱ পৰিছে মাটিৰ ওপৰত। এই প্ৰক্ৰিয়াটোৰ নাম দিয়া হৈছে মাটিৰ বিলুপ্তি বা soil extinction।

মাটিয়ে যেতিয়া মাটিৰ গুণ হেৰুৱায় তাত জীৱৰ সৃষ্টি নহয়, নগজে তাত বন-বৃক্ষ, তৰু-তৃণ নতুবা শষ্য সম্ভাৰ। নোসোহে সি গলিত পদাৰ্থ নতুবা পানী। নেগেলে তাত কোনো প্ৰাণীৰ শৰীৰ!

আমি এই ভয়াবহ দিনৰফালে ক্ৰমশঃ আগুৱাই গৈ আছো। অবিশ্বাস্য কিন্তু সত্য। আমাৰ মৰমৰ সন্তান আৰু আগন্তুক প্ৰজন্মৰ বাবে আমি দি থৈ যাম এনে এখন পৃথিৱী য’ত থাকিব ‘নাখাই মৰাৰ বিভীষিকা’, অম্লজানহীন বতাহ আৰু যুগ যুগ ধৰি অগলিত মৃতদেহ পৰি থাকিব পৰা মাটি!

আহক, আমাৰ সীমিত শক্তিৰ আমাৰ নিজৰ ভৱিষ্যতৰ মঙ্গলৰ বাবেই পৰিৱেশ ৰক্ষা কৰিবৰ বাবে কিবা নহয় কিবা এটা কৰোঁ, সৰু হলেও অন্ততঃ কিবা এটা কৰোঁ!

স্বাধীনতাৰ অমৃত মহোৎসৱঃ মানিকী জেঠাই

 

স্বাধীনতাৰ অমৃত মহোৎসৱঃ মানিকী জেঠাই

আমাৰ দেশে স্বাধীনতা লাভ কৰা ৭৫ বছৰ হ’ল। সেই উপলক্ষে “স্বাধীনতাৰ অমৃত মহোৎসৱ” নাম দি কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ উদ্যোগত দেশে বছৰজোৰা এলানি কাৰ্যসূচী পালন কৰি আছে। ইয়াৰ উদ্দেশ্য বৰ্তমানে পাহৰি যাব খোজা অনেক স্বাধীনতা যুঁজাৰুৰ লুপ্তপ্ৰায় কাহিনী পাহৰণিৰ গৰ্ভৰ পৰা তুলি আনি ৰাইজক অৱগত কৰোৱা। বাতৰি কাগজ, অনাতাঁৰ আৰু দূৰদৰ্শনত আগেয়ে নজনা এনে বহু সঁচা কাহিনী জানিব পাৰিছোঁ।

এই সন্দৰ্ভত মোৰ মনত বাৰে বাৰে এটা কথা মনত পৰি আছে।

এতিয়া বিশ্বনাথ, আগৰ শোনিতপুৰ আৰু স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ সময়ৰ দৰং জিলাৰ আমাৰ অঞ্চলটো আছিল জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালা, তুলসীচন্দ্ৰ হাতীবৰুৱা, লক্ষীনাথ বৰুৱা, বিজয়চন্দ্ৰ ভাগৱতী আদিলোকৰ প্ৰধান কৰ্মস্থলী। গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত ৰীডাৰ প্ৰয়াত যজ্ঞেশ্বৰ হাতীবৰুৱা আৰু গীতিকবি কেশৱ মহন্তৰ আত্মজীৱনতো আমাৰ অঞ্চলটোৰ সেই সময়ৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ কিছু কথা লিপিবদ্ধ হৈছে।

মই সৰুতে শুনা সেই সময়ৰ এটা কাহিনী আৰু এগৰাকী নাৰীলৈ মোৰ এতিয়াও বৰ মনত পৰি থাকে।

মোৰ বয়স তেতিয়া নিচেই সৰু, স্কুললৈ যাবলৈ আৰম্ভ কৰিছোঁহে মাত্ৰ। তেতিয়াই তজবজীয়া সদায় হাঁহি মাতি থকা এগৰাকী পৌঢ় মহিলা আমাৰ ঘৰলৈ প্ৰায়েই আহিছিল। তেখেতৰ মাতটো মোটা আছিল আৰু তামোলৰ পিকেৰে মুখখন প্ৰায়েই ৰঙা হৈ আছিল। শৰীৰ লাহী আছিল। আমাৰ অঞ্চলটোত বাস কৰা হাজাৰ হাজাৰ নিম্ন মধ্যবিত্ত পৌঢ় মহিলাৰ দৰে হলেও তেখেতৰ কেতবোৰ কাম আৰু কথাৰ বাবে তেখেত এগৰাকী আগৰণুৱা নাৰী হিচাপে চকুত পৰা ধৰনৰ আছিল। তেখেতক আমি মানিকী জেঠাই বুলি সম্বোধন কৰিছিলো। তেতিয়াই শুনিছিলোঁ,- স্বাধীনতা সংগ্ৰামত মানিকী জেঠাইয়ে লোৱা অগ্ৰণী ভূমিকাৰ কথা। শুনিছিলোঁ,- এবাৰ ৰূপকোঁৱৰ জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালাৰ নেতৃত্বত সেই অঞ্চলৰ গাঁৱবোৰৰ পৰা ৰাইজ আন্দোলন কৰিবলৈ আলিবাটলৈ ওলাই আহিছিল। তেনেকুৱা সময়ৰে এদিন মাগুৰমাৰী গাওঁত হোৱা এখন সভাত উদাত্ত কণ্ঠেৰে জ্যোতিপ্ৰসাদে ভাষণ দি সমবেত ৰাইজক আবেগিক কৰি তুলিছিল। তাৰপিছত আছিল ৰাইজৰ পৰা দান বৰঙনি সংগ্ৰহ কৰাৰ কাৰ্যসূচী। গঞাই নিজ নিজ সামৰ্থ্য অনুসৰি যিয়ে যি পাৰে তাকে আগবঢ়াইছিল। দেশপ্ৰেমত গদ্গদ্ হৈ মহিলাৰ মাজত জিলিকি থকা মানিকী জেঠাইয়ে কাণত পিন্ধি থকা থুৰীয়াযোৰৰ পৰাই এখন কাণৰ পৰা এপাত থুৰীয়া খুলি স্বাধীনতা সংগ্ৰামলৈ বুলি দান দিছিল। তেখেতৰ সেই কামে নাৰীসমাজত নিশ্চয় ব্যাপক প্ৰভাৱ পেলাইছিল আৰু ৰাইজৰ সংগ্ৰামী সত্তাক অধিক শক্তিশালী কৰাত বহু সহায় কৰিছিল। শুনা মতে, কাণত পিন্ধি থকা সেই থুৰীয়াজোৰেই আছিল মানিকী জেঠাইৰ একমাত্ৰ সোণৰ সম্পদ।

পিছলৈ, তেখেতৰ পুত্ৰ দুলালদাক আমি লগ পাইছিলো। তেখেতসকল খাতিখোৱা ঘৰৰ সদস্য আছিল। মোৰ মনত প্ৰায়েই এটা প্ৰশ্নৰ উদয় হৈছিল। এজোৰ থুৰীয়াৰ এপাত দান দিয়াৰ পিছত সিপাতৰ কি হ’ল? দেশে স্বাধীনতা পোৱাৰ পিছত তেখেতৰ আকৌ এপাত থুৰীয়া গঢ়াবৰ মন গৈছিল নেকি? নে, ৰূঢ় বাস্তৱত, হাতত থাকি যোৱা পাতো এদিন খোৰাকী খোৱাৰ নামত মানিকী জেঠাইয়ে বিক্ৰি কৰি দিবলৈ বাধ্য হৈছিল? মোৰ মনত এনে প্ৰশ্নৰ উদয় হোৱাৰ বহু আগতেই মানিকী জেঠাইয়ে ইহ সংসাৰৰ পৰা মেলানি মাগিছিল।স্বাধীন দেশে স্বাধীনতা সংগ্ৰামীসকললৈ আগবঢ়োৱা চৰকাৰী অনুদান, পুৰষ্কাৰ আদিৰ তালিকাত মানিকী জেঠাইৰ নামটো সোমোৱাৰ কথাই নাছিল!

চতিয়াৰ পৰা উত্তৰফালে বৰপামলৈ যোৱা পথটোৰ সাপেখাতী বুলি কোৱা অঞ্চলটোতে মানিকী জেঠাইৰ ঘৰ আছিল। তেখেতৰ এজন ল’ৰাৰ নাম দুলাল। দুলাল বৰা (!)। মানিকী জেঠাইৰ কাহিনী ক’বলৈ মই বৰদেউতা বা জেঠাই বুলি মাতিব পৰা সেই অঞ্চলটোত এতিয়া আৰু কোনো জীয়াই থকা নাই। তথাপিও মোৰ দৃঢ় বিশ্বাস, মানিকী জেঠাইৰ সেই জীয়া কাহিনীৰ চাক্ষুস বৰ্ণনা দিব পৰা কোনোবা নহয় কোনোবা মানুহ এতিয়াও আমাৰ অঞ্চলটোত জীয়াই আছে।

আমাৰ ঠাইৰ মোৰ ভাতৃসম সাংবাদিক বন্ধুসকলক মই অনুৰোধ জনাইছোঁ, পাহৰনিৰ গৰ্ভৰ পৰা সাধাৰণ হৈও অসাধাৰণ, নিস্বাৰ্থ দেশপ্ৰেমৰ চিনাকি দিয়া নিমাখিত মানিকী জেঠাইৰ কাহিনীটোৰ লগত ৰাইজক চিনাকি কৰি দিবলৈ আপোনালোকে অলপ কষ্ট কৰিবনে?